- DAGDER
- KAHRAMANMARAŞ DAĞISTANLILAR KÜLTÜR VE DAYANIŞMA DERNEĞİ
Kelime(raghi)
Avarca Ay İsimleri
Saghat çan bugo ? (Saat kaç?)
Tlabgo saghatgi khiqogo daqiqagi (3:20)
Kaghan zaman arab? (Ne kadar oldu?)geçti
Başşdab saghat (Yarım saat)
Khigo saghatalde ghagarun. (İki saate yakın)
Dun çanalda şşveze kkola ? (Ben ne zaman geleyim?)
Harula, tso saghataldasan vaca. (Lütfen-bir saat içinde gel)
Hanje khigo thuban bugo (Şimdi saat 2:00)
Dun yacina saghat miqhgoyalda (Ben saat 8de gelecem.)
Dukkan kaçta acılır. (Tuken çanalda rahuleb ?)
Ditsa saghat qhurana (.........................
Dur saghat xhalthuliş ? (Senin saatin çalışıyor mu?)
Dir saghat tsebe bugo (Saatim ileride)
Dir saghat nakxe kkola (Saatim geride)
Jegi tsudungo bugo (Daha erken)
Hanje kvathun bugo (Artık çok geç)
Vorcizeve dun saghat anqhgoyalda (Uyandır beni saat yedide)
Kida mun yakxiney (Nezaman kalkarsın)
Dun yakxuna saghat antlgoyalda (Ben altıda kalkarım)
Zamanalda vaca !! (Zamanında gel)
Kvathuge (Gecikme)
Khvanaghan xexgo vaca (................)
Xego vaca (Çabuk gel)
Mun xego vacana (Çabuk geldin)
Mun kvathana (Geciktin)
Dir zaman daha bugo (Az zamanım var)
Şi-v ? (kim)
Şi-y ? (kim)
Şi-b ? (ne)
Ki-v ? (nerede)
Ki-y ? (nerede)
Ki-b ? (nerede)
Kida ? (ne zaman)
Şay ? (neden)
Kina-v ? (hangisi)
Kina-y ? (hangisi)
Kina-b ? (hangisi)
Kina-l ? (hangileri)
Tlie ? (kime)
Çanabile-v ? (hangileri) rakam veya sayı ile sororken
Çanabile-y ? (hangileri)
Çanabile-b ? (hangileri)
Çanabile-l ? (hangileri)
Ki-b-e ? (nereye)
Ki-v-e ? (nereye)
Ki-e ? (nereye)
Kisan ? (nereden)
Çan ? (ne kadar)
Kaghan ? (ne kadar)
Kin ? (Nasıl)
Ha-v şi-v ? (Bu kim)
Ha-y şi-y ? (Bu kim)
Ha-b şi-b ? (Bu ne)
Ha-l şa-l ? (Bunlar kim)
Şi-v-gun ? tlida tsadakx ? (Kiminle)
Şi-b-gun ? sunda tsadakx ? (Neyle)
Do-v şi-v ? (O kim)
Do-y şi-y ? (O kim)
Do-l şa-l ? (Olar kim)
Sundul xhaqatlutl ? (Ne hakında)
Şi-v v-uge-v ? (Kim var orda)
Şi-y y-ige-v ? (Kim var orda)
Şi-b b-uge-b ? (Ne var)
Nitl kir rugel ? (Biz neredeyiz)
He-b ki-b b-uge-b (Nerede)
Tlil ha-b (Nimin bu)
Ki-b b-uge-b ? (Nerede)
Çanalde ? (Ne zaman) saat
Şi-b kkole-b ? (Nedir)
Şi-v kkole-v ? (Kimdir)
Şi-y kkole-y ? (Kimdir)
Şib kkarab ? (neyin var- ne oldu)
Halda şib abuleb ? ( Buna ne denir)
Hab mina şib kkoleb ? ( Bu bina nedir)
Hab tlil ruq ? (Bu kimin evi)
Dos şib abula bugo ( O ne diyor) ERKEK !!!!
Dotl şib abula bugo (O ne diyor ) BAYAN !!!!!!!!!!
Hab raghul maghna şib ? (Bu kelimeni anlamı ne)
Nojee qvarigharab şib ? (Ne istiyorsunuz?) Size ne gerekiyor.
Dutsa şib abuna ? Ne dedin sen ?
Doba şib bugeb ? Orada ne var ? >>doba şib bugo
Hanib şib kxvan bugeb ( Burada ne yazıyor?)
Dos şib aburab ( O ne dedi ) Erkek ??? geçmiş zaman
Dosda şib abileb ? ( ????) ona(erkek) ne ??????
Çanalda y-acune-b ? Ne zaman geliyor? ( gelecek)
Sughal rugiş ? Soru(lar)nuz var mı?
Nitl kida dandetlilel ? Ne zaman buluşuyoruz? (biz)
Nitl ki-r dandetlilel ? (Nerede buluşacağız?)
Nuj kida r-açara-l ( Ne zaman geldiniz)
Mun kida Şvara-v ( Sen ne zaman ulaştın ) Erkek
Mun kida Şvara-y ( Sen ne zaman ulaştın ) Bayan
Şib habule-v v-ugev ( ne yapıyorsun ) (erkek) >>> Şib habula vugo
Axhval-xhal kin bugeb (Durumlar nasıl) ?
İş kin bugeb (Nasılsın) ?
Tziyab jo şib bugeb ? Yeni ne var ?
Kizan-tlimal kin rugel ? Aile-çoçuklar nasıllar ?
Ebel kin yigey (Annen nasıl) >>>Ebel kin yugo
İnsul şib xhal bugeb >>> Babab ne durumda ?
Nitl kida dandcvalel ? Biz ne zaman tanıştık ?
Kida rakha-raxarulel ? ***
Kir dandetlulel (nerede toplanıma)?
Kida thad russinel ? Nezaman ???
Jegi zaman bugiş ? Hala zaman var mı?
Nitl kida r-itltlinel ? (Biz ne zaman gidecegiz) yürüyecegiz
Kinab qaghidayalda ? (Nasıl bir kuralla)
Nujee tluharab şib (Size ne oldu )
dutsa habuleb şib (Senin yaptıgın ne)
Dutsa şib habize kkoleb (Senin ne yapman gerek)
Xhajatxana ki-b bugeb >>>>xhajatxan ki bugo (Tuvalet nerede)
Nuj kida unel ? (Siz ne zaman gideceksiniz)
Nuj kire unel rugo >>Nuj ki una rugo (Siz nereye gidiyorsunuz)
Nuj kisa racaral? (Siz nereden geldiniz)
Saghat çanalda? ( Saat kaç)
Çan nuxalda? Çantzul? (Kaç kez?)
Dova kin unel ? (Oraya nasıl gidilir)
Heb rikhkhad bugiş (Uzakmı)
Behiliş? İznu qhe ) (Olurmu-izninizle)
Kinab muradgun ? (Ne amaçla)
Kaghan zamanatl ? (Ne kadar sürer?)
Heb bitharab bugiş ? uyişxa ? (Bu dogru mu? Dogru mu ?)
Heb xhaqiqatalda hedin bugiş ? (Bu gerçekte böyle mi?)
Nojeda dun v-icculiş ? (Beni anlıyormusunuz?)
Nojeda kholiş dida biwizabize….? (Bana gösterebilir misin ...?)
Dun khatlaze behiliş ? (Ben konuşabilir miyim ...?)
Behiliş (Mümkün mu ?)
Dur bugiş………….? ( Senin var mı….. ?)
Nojee kumek habiliş …..? (Yardım edelim mi…..?)
Boqhilariş….. (İstemez misin….)
_________________________________________
JAVABAL
U(Evet)
Guro(Hayır)
Heco (Yok)
Tlalaro (bilmiyorum)
Biccilaro (Anlamıyorum)
Abize kholaro (Söyleyemem)
Takrar habe (Tekrar et)
Ghenekkun v-ugo (Dinliyorum)
Tlikh bugo . Behula (Tamam)olur
Tzaq tlikh (çok iyi)
Kveş heco (Kötü degil) fena degil
Reqon bugo (Yakışır)
Razi v-ugo (Razıyım)
Razi heco (Razı degilim)
Dida magharulmatz biccularo (Ben magharulca anlamıyorum)
Biccana (Anladım)
Biccico (Anlamadım)
V-orcami (günaydın)
Y-orcami
R-orcami
Asalamghaleykum
Vaghalaykum salam
Salam
Tlikh şvara-v (hoş geldiniz ilk geldiginde)
Tlikh şvara-y
Tlikh şvara-l
Tlikh v-ussara-v (hoş geldiniz)
Tlikh v-atara-v (hoş bulduk)
Tlikh y-ussara-y (hoş geldiniz)
Tlikh y-atara-y (hoş bulduk)
Tzaq v-oxara-v v-ugo (çok sevindim)
Tzaq y-oxara-y y-igo
Dungi v-oxara-v v-ugo
Dungi y-oxara-y y-igo
Şib xhal bugo?
İş kin bugo?
Dur iş kin bugeb?
>>>barkala tlikh bugo
>>>kveş heco (kötü degil)
Saxtli kin bugo?
>>>saxtli kveş heco
Tziyab xabar şib bugo?
Tziyab xabar heco
Kxizan kin bugo ?
Tlimal kin rugo ?
Barkala kveş heco
Mun viwaraldasa dun vuxarav vugo
Mun viwaraldasa nijgi roxaral rugo
QO-MEX TLİKH HARİ
Nakxa tlikh riwagi (Hoşçakal-güle güle)
qo-mex tlikh (elveda- iyi günler)
Nux batagi (Yolun açık olsun)
Nuxal ritagi
Roxalida tagi
Saxtliyalda tagi
Tlikhgo tagi
Nitl jegi riwila
Nij khoçon toge (bizi unutma)
Jegi raca nejekxe
Nejekxe kağtal kxvay (bize mektüb yaz)
Dun vaçana nojergun go-mex tlikh habize
Salam bitse rosasda
>>>>>>>çujuyalda
Roqo tlikh şvagi
Sordo tlikh
Radal tlikh riwagi
Xabar tlikhab raghagi
Die roqoe ine mex şvana
Nij anaxa
qo mex tlikh, raca jegi nijekxe
barkala qo-mex tlikh
Kinatlukxgo barkala (Her şey için teşekkürler)
Barkula Duda (tebrik ederim)
Barka tziyab son (yeni yılınız kutlu olsun)
Barka ha-v-urab qo (doğum günün kutlu olsun)erkek
Barkula duda mun ha-yu-rab qo (tebrik ederim, bayan için duğum günü)
Barkula duda şapaqat qhey (ödül için tebrikler)
Berhentli barkula (tebrik ederim başarını)
Harula nujee berhentlabi (Başarılar dilemek)
>>>>>>>>>>talixh (talih)
>>>>>>>>>>roxel (mutluluk)
>>>>>>>>>>avadantli (neşe)
>>>>>>>>>>saxtli (sağlık)
>>>>>>>>>>xalatab ghumru (uzun ömür)
Harula nojee tlikh thobithize…rii (dilerim iyi bir yaz geçirmenizi)
Nujeer anişal thuragi (hayellerin gerçekleşsin)
Saxtli qhegi
Talixh qhegi
Xhalthutl berhentlabi (İş başarıları)
Habuleb dande bitltlagi (yaptığının karşılığını alasın)
Barakat tlegi (bereket versin)
Kvarab rehagi (afiyet olsun)
Biças v-oxiza-v-igi (Allah mutlu etsin)erkek
Bithun kkagi (iyi olsun manasinda)
Kiri batagi due ! (faydasını gör)
Ghayib gurişxa (ayıb degilmi)
Ghayib gurişxa………mun kvathi (ayıb degilmi geçiktin)
>>>>>>>>>>>>nuj racincotli (ayıb degil mi ? sizin gelememeniz)
>>>>>>>>>>>>hedin kkey (öyle zannet)
Tzaq kveşab jo kkun bugoxa ( kötü bir sıkıntı)
Rakx untana kkarab paşmanyliyaldasa ( kalbım sıkılıyor üzüntüden)
Xadub rakh ana (ardından ordu gitti) bir işin bir kişinin arkasından gitmek
Dun tzaq paşmantlana (Ben çok üzüldüm)
Nakxe rugeze ghumru qhegi (geri kalanlara ömur versin)taziye
Nakxe rugezdasa roxun tagi (geri kalanların sevinsin) Taziye Başınız sağolsun
Tlimalazdasan roxun tagi ( çocuklarınızdan sevinesin)
Paşmantluge (üzülme)
Şibxa habileb (yapacak bir şey yok) ne yapabiliz
Habize jo hecoxa (yapılabilecek bir şey yok)
Qvakhun ca. Heb khoçarab biwugegi (?) kendine gel,güçlu ol
Kinabgo tlikh bukhine bugo (herşey güzel-iyi olacak)
Nujede ghayib heco (sizin sucunuz degil)
Nuj qvaritluge (kederlenmeyiniz)
Mun çuçuge (sen gevşeme) rahatla(ma) manasında
qvaritlize kkelaro (kederlenmek olmaz)
Munahal çuragi dotlul (gunahları yıkansın) Allah gunahlarını bagışlasın
Yokx
Yokx barkalaGuro, hedin guro (degil-ögle degil)hayır
Bitharab heco (dogru degil)yanlış
Meqab bugo (yanlış)
Kaghan boqhun bukhanigi dir res heco(ne kadar istesemde,yapamam)Maalesef, yapamam
Mun meqi v-ugo (yanılıyorsun) erkek
Mun meqi y-igo (yanılıyorsun) bayan
Nuj meqi r-ugo (yanılıyorsunuz) çoğul
Res reqolaro (mümkün değildir) imkansız
Heb bukhine res heco (bu mümkün değildir) bu imkansız
Heb habizi res heco (bunu yapmam mumkun degil)
Dun razi heco (ben razı degilim)
Heb nejee dande kkolaro (bu bize karşımızda durmaz)bu bize uygun değildir
Behularo(yapmamalısın) olmaz
Kingo behularo (Hiçbir durumda)
Ghayib gurişxa,amma dida kholaro (?)
Barkala….boqhun heco (teşekkürler ... ben istemiyorum)
…dun svakan v-ugo (…ben yoruldum) erkek
…dun svakan y-igo (…ben yoruldum) bayan
Dida kkolaro (ben yapamam)
Dun tlikh hecogo y-igo (ben iyi hissetmiyorum)
Ghagarde qangi guro (?)
Gurizego guro (?) hayır kesinlikle
Ditsa inkar habuleb bugo (ben reddediyorum)
Thasatluha, dun reghun heco (?) Özür dilerim, vaktim yok
Dida şibnigi habize kholaro(ben hiçbir şey yapamam)
Tlalaro(bilmiyorum)
Habilaro (yapmayacağım)
Khalalaro (konuşmayacagım)
Axhilaro (çagırmam)
Kxvalaro (yazmam)
Abilaro (söylemem)
Bitsinaro (söylemem)
V-acinaro (gelmem)
Boqhun heco (istemiyorum)
Kholaro (olmaz)
Khvarinco (gereksiz)
Qvarighun heco (gerekli degil)
U, dun v-ugo ! (evet benim)
Bithun bugo ! (dogru)
Çara hecogo ! (zorunlu olarak-mecburen)
Uzukxda ! (kuşkusuz)
Hay hay ! (tabii ki!) okey
Şaktli hecogo (koşulsuz)
Dun raziya-v v-ugo (ben razıyım) erkek
Dun raziya-y y-igo (ben razıyım) kadın
Nij raziya-l r-ugo (biz razıyız) çoğul
Dir razitlunguthi heco(?)
Dir dandeçey heco (?)
Nuj r-ithara-l r-ugo (haklısınız)
Bithun bugo (dogru-düzğün)
Behula! (yapabilirsiniz!)
Khudiyab roxelgun ! (büyük sevinçle)
Ghemer tlikh (çok iyi) +++
Tzaq tlikh (çok iyi)+++++++
Nijatsa qabul habula (biz kabul ediyoruz)
Didagi hedin kkola (banada öyle geliyor) bencede
Nejergi hedinab pikru bugo(bizimde fikrimizde öyle)
Ditsagi nejer rakx kkola (bende sizin tarafınızı tutuyorum)
Heb nejee dande kkola ( o bize karşı)
Heb nejee rekhee ghuna (???)
Die heb tzaq reqola (bana çok uygun buluyorum)
Uyilan kkola (ben öyle düşünüyorum)
Barkala (teşekkür ederim)
Nojee khuthiyab barkala (size çok teşekkür ederim)Rakh–rakhatlul barkala (en içten duygularımla teşekkür ederim)
İznu qhe die kinatlukxgo nujee barkala qheze (izin ver, size herşey için teşekkür etmek için)
Anişal thuragi (hayallerin gerçekleşsin)
Ghumru xalatlagi (uzun ömürler)
Dur rakh boxagi (sevinesin)
Barkala ghinthamuratlukx ( ilginiz için teşekkürler)
Barkala axharatlukx (davetiniz için teşekkürler)
Barkala kumekatlukx ( teşekkürler yardımınız için)
Barkala barkiyatlukx (teşekkürler tebrikleriniz için)
Barkala sayğatatlukx (teşekkürler hediye için)
Dur kver baçize iznu qhe ( elini sıkmak için izin ver)
Dun voxun vugev kuts (ben çok sevindim)
Tlikh bugo,tzaq tlikh bugo (iyi.çok iyi)
Dida heb khoçon telaro (bunu unutmayacağım)
THASATLUHİN
_______________________________________________________
Thasatluha, behuleb batani (özürdilerim, lütfen)
Thasatluha, Dun meqi kkana (özürdilerim, ben yanılmışım)
Raxhat xvezabiyaldasa thasatluha (özürdilerim, rahatsizlik verdigim için)
Thasatluha, ghayib kkana (özürdilerim, ayıp ettim )
Harula, Dida thasatluha (özür,beklemek)
Thasatluha, ghayib kkana (afedersin,hatalıyım)
Ghayib habuge (?)
Thasatluha. Dahatl kvthana (afedersin, biraz geçiktim)
Thasatluha, v-vacine khveco (afedersin, gelemedim)
Thasatluha,……..dida ghayib kkeco (afedersin,ben suçsuzum)
Heb dir ghayib guro (bu benim hatamdegil)
Heb dir ghayib bugo (bu benim sucum)
…..Dur rakh xvezabize boqhun bukhinco (seni kırmak istememiştim)
…..Dur rakh qvarad habize botqhun bukhinco (seni üzmek istememiştim)
tstsin bakxunge (sinirlenme-kızma)
rakh xoge (üzülme)
urğel kkoge (merek etme,endişelenme)
Thasatluha, toxtluqhe kkana (afedersin, bir kazaydı)
Thasatluha, dida heb habize kkolaro (afedersin, Ben bunu yapamam)
Ghayib habuge, nojor hari dida thubaze khveco (ayıplama,sizin isteginizi gerçekleştiremedim)
Thasatluha,dun reghun heco (afedersin. vaktım yok)
Dun meqi v-ugo (ben yanılıyorum)
Dir rakh buxhana (ben üzgünüm-içim yandı)
Urğungo guro,tlacago kkana (istenmeden,yanlışlıkla)
thokhatl habilaro (bidaha, asla yapmam)
nakxe-nakxe kkeze biççalaro (bir daha olmayacak)
KAVKAZALDA RUGEL MİLLATAL
KAVKAZALDA RUGEL
Abazinal
Abxazal
Ad'geyal
Kabardiyal
Balkaral
Hiriyal yagi Osetiyal
Kxuzkxul yagi Gurjiyal
İnguşal yagi Ğalğayal
Çaçanal yagi Burtiyal
Padaral (Azeriler)
Tzamghalal (Ermeniler)
DAĞİSTAN
___________
Tabasaranal
Kuraral
Gazalal yatluni Rutulal
Ağulal
Nuğayal
Tlaraghal - (Qumuqlar)
Magharulal
Tumal yagi Lakal
Dargiyal
Kxaltağal yatluni Tzaxural
Lezgiyal
Kubaçiyal
Tzunthal yagi Tzezal yatluni Didoyal
Ghandal yagi Ghandisel
Bejthal
Magharul xalqalde ğortl
___________________
Batlkxal
Bagulal
Ghawvalal
Khkharalal
Thindisel
Camalal
Ğodoberisel
Hunzisel
TSOGİDAL
________________
İngilisal
İspaniyal
Kitayal (Çinliler)
Koreyal
Tadjikal
Pantsuzal
Yapaniyal
Turkal
Xhayvanal
Azdaho = Timsah- CanavarBatz = Kurt
Bis =?
Borow = Yılan
Varani = Deve
Ghaka = İnek
Ghalxuketo = ?
Ghankh = Tavşan
Ghankho = Tavuk
Ghansa = Çalıhorozu
Ghanxvara = ?
Ghortsen = Katır
Ghujruq = Kipri
Ghunkhkh = Fare
Gamuşş = Manda
Gartz = Çekirge
Gvangva = Sincab
Ğalbatz = Aslan
Ğablan = Kaplan
Ğedo = Karga
Hoy = Köpek
Deghen = Erkek keçi
Khalkhuc = Kelebek
Khkhara = Sivrisinek
Kanarko = Uğur böceği
Keto (ketu) = Kedi
Kuy = Koç
Qadako = Serçe
Qverq = Kurbağa
Qowotalkhaç = Yarasa
Qunqra = Turna
Qhujna =Yaban arısı
Laçen = Şahin
Tladalxhinc = Martı
Maymalak = Maymun
Mikki = Güvercin
Moqoq = Keklik
Nay = Arı
Nusireç = Örümcek
Ordek = Ördek
Ots = Öküz
Otsxhuth = ...böçek
Pil = fil
Ratldalhoy = Deniz aslanı
Rithuc = Geyik
Rowixhinc =Ardıçkuşu
Ruz = Baykuş
Thavus = Tavus kuşu
Thuth = Kara sinek
Xhama = Eşek
Xhanqva = Kugu
Xheleko = Horoz
Xunduz = Kunduz
Kxaz = Kaz
Kxaxhatsi = Kutub ayısı
Tzadaxhama = Salyongoz
Tsirq =Pars
Tzum = Kartal
Tzuntzra = Karınca
Tztze =Dişi keçi
Tsaqhu = Sansar
Tser =Tilki
Tsi = Ayı
Çanaots = Kanada geyiği
Çaratsi= Panda
Çakxu = Koyun
Çu = At
Ççugha = Balık
Ççut = Kertenkele
Şşurunqverq, Thalaqverq = Kaplumbağa
Ghangur= Çakal
Ghondoqh=Hamster
Gagu = Guguk kuşu
Gurgur = Hindi
Ğothorkho = Ağaçkakan
Hudhud,hubub = İbibik
Jayran = Ceylan
İxdalxhinc = Tarlakuşu
Kancaxhuth = Ateş böçegi
Tleltztze = ??
Mitlirşşo = Kırlangıç
Nikhkh= Güvelek
Taylan = Doğan
Tuvadakx = Toy kuşu
Tzimerko =Kerkenez
Corolo= Bıldırcın
Cciğva = Sıgırcık
Çuduk = Akbaba
Pikx
Qheral
BEDEN=ÇERX
ZAMAN=MEX
