- DAGDER
- KAHRAMANMARAŞ DAĞISTANLILAR KÜLTÜR VE DAYANIŞMA DERNEĞİ
Gramer
Avarcadaki bazı ekler
Sınıf Göstergeleri
Çoğul Ekleri
*- al sessizle biten kelimeler için -yal sesli ile biten kelimeleri için.
** -zabi kişilerin meslek ve işlerini belirtir.ghal ile biten kelimelerde ilişkiyi gösterir.vatsghal>>vatsgha
-Bazı kelimeler sadece çoğuldur, tekil hali yoktur: tzoroberal (gözlükler), maxxal (boncuklar),tzadirabi (terazi)
-Bazı isimlerin hem tekil hem çoğul durumları aynıdır: gamac, tzibil, tzul
-Çoğu zaman, çoğul ekinin eklenmesi ile birlikte, kelimenin sesleri değişir :beçe-baçal, xhethe-xhathal, borow-borqal,thew-thawal, kec-kucdul.
İşaret Zamirleri
Kişi Zamirleri
Labialisation (Dudaklaştırmak-Dudaksıllaşma)
CASE HABİ
* Devam eden Zaman:Bir işin şimdiye kadar yapıldığını ve şu anda yapılmasının devam ettiğini anlatır.Bu zamanla bir süredir yapılmakta olan veya yeni bitmiş işleri anlatırız.
* * Geçmişte olmuş hemde geçmişte devamlılık gösteren bir işi ifade eder. Süreklilik ifade eden fiilerle birlikte kulanılır.
*** Belirsiz Geçmiş zaman:Bir işin geçmişte herhangi bir belirsiz zamanda yapıldığını ifade eder.
vacine
vacuna
vacuneb vugo
vacuneb vukhuna
vacana
vacun vugo
vaculaan
vaculeb vukhana
vacun vukhana
vacila
vacize vugo
vaca
vacani
vacaniş ?
BACUNEB ZAMAN (GELECEK ZAMAN)
Bacuneb zaman:Nakxa, xaduv, meter, seze, qasi
Gelecek zamanin eki:(–la –a) fiilin köküne eklenen eklerle yapılır.
Tzali+la >>> tzalila (oku-yacagım)
Kxva(y)+la >>> kxvala (yaz-acagım)
Rethin+a >>> rethina (giy-ecegim)
Misal
Ditsa meter thew tzalila (Ben yarın kitab okuyacagım)
Ditsa meter tziyab gorde rethina (Ben yarın yeni elbise giyecegim)
Gelecek zamanı olumsuzlaştırma
Olumsuzlaştırma son eki: zaman eki+(-ro)
Tzalila >> tzalila-ro (oku-ma-y-acak)
Kxvala >> kxvala-ro (yaz-ma-y-acak)
Rethina >> rethina-ro (giy-me-y-ecek)
Misal
Ditsa meter thew tzalilaro (Ben yarın kitab okumayacagım)
Ditsa meter tziyab gorde rethinaro (Ben yarın yeni elbise giymeyecegim)
ARAB ZAMAN (GEÇMİŞ ZAMAN)
Arab zaman:Tsevego, notlgo, son, tsereqad
Geçmiş zaman eki: (–ana –una –na) fiilin köküne eklenen eklerle yapılır.
Tzali+ana >>> tzalana (okudum)
Kxva(y)+na >> kxvana (yazdım)
Rethin+ana >> rethana (giydim)
Misal
Ditsa son thew tzalana (Ben dün kitab okumadım)
Ditsa son tziyab gorde rethana (Ben dün yeni elbise giydim)
Geçmiş zamanı olumsuzlaştırma
Olumsuzlaştırma eki:(–co) zaman eki eklenmeden yapılır
Tzali+co >>> tzalico (okumadım)
Kxva(y)+co >>> kxvaco (yazmadım)
Rethin+co >>> rethinco (giymedim)
Misal
Ditsa son thew tzalico (Ben dün kitab okumadım)
Ditsa son tziyab gorde rethinco (Ben dün yeni elbise giymedim)
GHAWALAB ZAMAN (GENİŞ ZAMAN)
Ghawalab zaman:Jegi+hanje
Geniş zaman eki:(–ula –una –la) fiilin köküne eklenen eklerle yapılır.
Tzali+ula >>> tzalula (okurum)
Kxva(y)+la >>> kxvala (yazarım)
Rethin+una >>> rethuna (giyerim)
Misal
Ditsa thew kidago tzalula (Ben herzaman kitab okurum)
Ditsa kidago tziyab gorde rethuna(Ben herzaman yeni elbise giyerim)
Geniş zamanı olumsuzlaştırma
Olumsuzlaştırma eki: zaman eki + (-ro)
Tzali+ula +ro >>> tzalularo (okumam)
Kxva(y)+la+ro >>> kxvalaro (yazmam)
Rethin+una+ro >>> rethunaro (giymem)
Misal
Ditsa thew kidago tzalularo ( Ben kitab her zaman okumam)
Ditsa tziyab gorde kidago rethunaro (Ben yeni elbise her zaman giymem)
HANJE ZAMAN(ŞİMDİKİ ZAMAN)
Hanje zaman: Hab saghat
Şimdiki zaman eki: -(u)leb bugo, - (u)neb bugo
sıfat bağlantılı fiil ilave edilir.
sıfat bağlantılı fiil ilave edilir.
Tzali+uleb bugo >>> tzaluleb bugo (okuyorum)
Kxva(y)+leb bugo >>> kxvaleb bugo (yazıyorum)
Rethin+uneb bugo >>> rethuneb bugo (giyiyorum)
Misal
Ditsa thew tzaluleb bugo (Ben kitab okuyorum)
Ditsa tziyab gorde rethuneb bugo (Ben yeni elbise giyiyorum)
Şimdiki zamanı olumsuzlaştırma
Olumsuzlaştırma son eki: -uleb heco -uneb heco
Misal
Ditsa thew tzaluleb heco (Ben kitab okumuyorum)
Ditsa tziyab gorde rethuneb heco (Ben yeni elbise giymiyorum)
Etken- Edilgen Çatı
Tzarubakhal (Zamirler)
* Dönüşlülük zamiri: Cümledeki eylemin özne tarafından bizzat yapıldığını bildiren, vurğulayan zamirdir.
Yorumlar - Yorum Yaz